Bollengif blijft lang hangen

Door voortdurende verdamping worden omwonenden van bollenvelden gedurende meerdere dagen blootgesteld aan bollengif. Dat blijkt uit onderzoek van het RIVM. Daarnaast krijg je als omwonende bollengif binnen via huisstof. RIVM pleit voor preciezer onderzoek naar eventuele gezondheidsrisico’s voor omwonenden en telers. Door: Nicolline van der Spek. Illustratie: RIVM.

Wanneer de spuitwagen komt aanrijden, sluiten omwonenden van bollenvelden routinematig de ramen. Sommige mensen halen zelfs nog even snel de was binnen. De vraag is: wanneer mogen de ramen weer open? Niet direct na het spuiten, zo viel op te maken in Hotel Van der Valk in Akersloot, waar het RIVM op 18 april het langverwachte blootstellingsonderzoek presenteerde. Tot verdriet van de onderzoekers was het rapport al eerder uitgelekt. Zembla komt donderdag met de uitzending: Bestrijdingsmiddelen in Babyluiers. Pure stemmingmakerij, aldus een teler, die herhaaldelijk zijn stem liet horen op deze bewogen avond. ‘Mensen die zich zorgen maken’, zo luidde zijn advies aan omwonenden, ‘moeten maar verhuizen’.

Blootstelling
In Nederland wonen volgens het RIVM zo’n 2,2 miljoen mensen binnen 250 meter van een agrarisch veld. Op landbouwgrond worden veel chemische gewasbeschermingsmiddelen gebruikt, met name in de bollenteelt. In 2016 werd er in Nederland 5,7 miljoen kilogram chemische gewasbeschermingsmiddelen gebruikt. In welke mate omwonenden worden blootgesteld aan bestrijdingsmiddelen, is nooit eerder onderzocht, terwijl bewoners al jaren aan de bel trekken, gesteund door toxicologen, artsen en milieudeskundigen. De zorgen om de gezondheid zijn door het blootstellingsonderzoek van het RIVM niet weggenomen. Het blootstellingsonderzoek was bedoeld om te kijken hoe omwonenden met bollengif in aanraking komen, maar niet om meteen alle risico’s te duiden. Conclusie: mensen die dichter bij een bollenveld wonen, worden meer blootgesteld aan bestrijdingsmiddelen dan mensen die verder weg wonen. Zowel in de lucht rond de woning als in huisstof zijn meer restanten van bestrijdingsmiddelen gevonden. Ook zijn er bij omwonenden hogere concentraties teruggevonden in de urine, zowel bij volwassenen als bij (luierdragende) kinderen. Omwonenden worden niet alleen meer, maar ook langer blootgesteld aan bollengif. Dagen na het spuiten hangen er nog altijd pesticiden in de lucht door verdamping. Daarnaast krijg je als omwonende meer bollengif binnen via huisstof. ‘Huisstof heeft een lang geheugen’, aldus hoofdonderzoeker Roel Vermeulen.

Gezondheidsrisico’s
Van de onderzochte bestrijdingsmiddelen overschreden de gemeten gehalten in de lucht of urine geen risicogrenzen. Wel moeten volgens het RIVM eventuele gezondheidsrisico’s van omwonenden voor alle gebruikte bestrijdingsmiddelen, dus ook gecombineerde blootstelling, preciezer worden ingeschat met speciale aandacht voor de gezondheid van kwetsbare groepen, zoals kinderen jonger dan 16 weken. Het RIVM loopt warm voor de oprichting van een kennisplatform waar mensen terecht kunnen met vragen over gewasbeschermingsmiddelen en gezondheid. Ook pleit het RIVM voor duurzame landbouw, waarbij het gebruik van bestrijdingsmiddelen wordt beperkt.