Het aantal daklozen in Nederland is in tien jaar verdubbeld naar 40.000, zo bleek vorig jaar uit cijfers van het CBS. Het kabinet is zich rot geschrokken en komt met 200 miljoen euro extra over de brug, bedoeld voor structurele oplossingen. Tijdens een videocall geeft staatssecretaris Paul Blokhuis (VWS) tekst en uitleg, waarbij we niet om corona heen kunnen.
Meer steun voor daklozen, prachtig! Maar gooit corona nu geen roet in het eten?
“Ik merk dat de coronacrisis, ondanks al het verdriet dat het met zich meebrengt, juist iets positiefs oplevert, namelijk meer aandacht voor het lot van de dak- en thuislozen. Het is natuurlijk heel paradoxaal dat we tegen alle Nederlanders zeggen: gij zult binnenblijven en tegen daklozen moeten zeggen: gij zult naar buiten gaan, want er is geen plek voor je. Corona onderstreept de urgentie van het daklozenprobleem. Dat hoor ik ook links en rechts om me heen.”
Wat verwacht u: komen er door corona straks meer daklozen bij?
“Ik hoop dat de schade meevalt, maar het zullen eerder meer dan minder daklozen worden.”
Ik raad alle politici aan om de Daklozenkrant te verkopen. Dan gaan ze vanzelf harder lopen voor de daklozen.
Bij De Regenboog Groep zien we – ook voor corona – steeds meer zzp’ers die het niet redden en bij ons aankloppen. Heeft de politiek in de afglopen jaren te veel ingezet op de zelfredzaamheid van de mens?
“Ik denk wel dat het goed is dat je voor de Wet Maatschappelijke Ondersteuning criteria hanteert op basis waarvan je mensen wel of niet ondersteuning biedt. Tegelijk denk ik dat we zijn doorgeschoten in de zelfredzaamheidsmatrix. We zouden wat mij betreft minder kil moeten omgaan met mensen die een hulpvraag hebben. Niet alles afvinken en dan zeggen: nou, u bent volgens het formulier voldoende zelfredzaam, gaat u maar weer de straat op met uw plunjebaal. Kijk naar het individu. Je mag als uitvoerder uitzonderingen maken. Neem de kostendelersnorm. Die mag je als gemeente op indivuele basis buiten werking zetten om ervoor te zorgen dat iemand niet op straat komt te staan. Dat laatste is ook veel duurder dan de kostendelersnorm hanteren. Dat zit in Amsterdam goed tussen de oren, dankzij jullie project Onder de Pannen.”
Wat vindt u eigenlijk van dit project, waarbij de verhuurder niet op zijn of haar uitkering wordt gekort zodra hij een kamer verhuurt?
“Onder de Pannen vind ik een heel gaaf project. Het is ook een typisch Amsterdams project, omdat het de grenzen van de wettelijke mogelijkheden opzoekt, zonder anarchistisch te zijn overigens. Het is vooral een heel praktisch project: geen onzin, we gaan mensen helpen. Met toepassing van wat ik altijd noem: ‘artikel vijf.’ (Blokhuis brengt hand naar zijn gezicht, doelend op iets door de vingers zien).”
Onder de Pannen is alleen wel een tijdelijke oplossing, wat zijn structurele oplossingen voor het daklozenprobleem?
“Dakloosheid is primair een huisvestingsvraag. We hebben vanuit het ministerie van VWS 43 centrumgemeenten gevraagd naar hun daklozenpopulatie in de opvang. Wat blijkt: bijna de helft van de daklozen hoeft helemaal geen zware begeleiding. Nu betalen we 30.000 tot 40.000 euro per persoon per jaar voor opvang, terwijl deze mensen volgens de gemeenten in staat zijn zelfstandig te wonen, of hooguit met lichte begeleiding. We hoeven voor deze groep dus helemaal geen ingewikkelde fratsen uit te halen.”
Huizen bouwen dus?
“Dat is inderdaad de grootste uitdaging: voldoende woningen beschikbaar stellen. Tegelijkertijd voel ik als staatssecretaris van VWS de verantwoordelijkheid om de begeleiding te bieden die nodig is. En we hebben het ministerie van Sociale Zaken natuurlijk hard nodig bij zaken als de schuldhulpverlening, toeleiding naar werk en de toepassing van de kostendelersnorm. Maar er gaat zeker gebouwd worden, nu de herrie rond de stikstof is neergedwarreld. Ook voor daklozen. Tot voor kort zaten we in de langspeelplaat: we gaan bouwen, maar daklozen mogen achteraan aansluiten. Juist deze investing van 200 miljoen biedt de minister van Binnenlandse Zaken een goede opening in het voeren van gesprekken met woningcorporaties en andere verhuurders: er is een zak geld voor begeleiding, zodat jullie huurders straks ook goede huurders blijken te zijn. Het doel is mensen minder lang in de opvang te laten zitten en sneller aan een woning te helpen. Daar worden mensen gelukkiger van en het systeem goedkoper.”
Tot slot. Komt u wel eens een dakloze tegen op straat?
“Zeker. Toen ik net wethouder was in Apeldoorn, heb ik zelfs een keer geprobeerd de Daklozenkrant te verkopen. Ik voelde me diep ongelukkig en dacht: zo word je dus bejegend als dakloze. Ik raad alle politici aan om de Daklozenkrant te verkopen, dan gaan ze vanzelf harder lopen voor de daklozen.”
Tekst: Nicolline van der Spek. Foto: rijksoverheid. Dit interview verscheen op 5 juni in Meeleven, nr. 2 2020.