In 2016 reisde powerbirder Arjan Dwarshuis een jaar lang door 40 landen om zoveel mogelijk vogels te spotten. Hij noteerde er 6852. Een wereldrecord. “Zo’n Big Year doe je hooguit een keer in je leven. Je moet jong zijn, want het is fysiek loodzwaar.”
Tekst en foto: Nicolline van der Spek.
Ter voorbereiding op mijn ontmoeting met de wereldrecordhouder vogel spotten, luister ik naar een interview dat Arjan Dwarshuis gaf op Radio 1. Hij moest toen nog beginnen aan zijn Big Year, zoals dat onder vogelspotters heet. Tijdens een Big Year is het de bedoeling om in één jaar zoveel mogelijk vogels te spotten. Het mooiste is als je de gevleugelde zeldzaamheid ziet, maar hem horen telt ook. Wel zijn er verschillende regels binnen het birden. De belangrijkste: dat je niet smokkelt.
Meteen valt me op hoe bevlogen Arjan Dwarshuis is. Behalve liefhebber van het gedrag van vogels, maakt hij zich zorgen om het voortbestaan van sommige soorten vogels. Hij vertelt bijvoorbeeld over de Kokako. Daar begint het al, nooit van gehoord. Dwarshuis wel. Natuurlijk, Dwarshuis wel.
Vol bewondering
Als klein jongetje keek hij al vol bewondering naar de vogels die afkwamen op de door hem zelf geregen pindakettingen in de achtertuin. ‘Dat is het mooie van vogels’, schrijft hij op zijn website, ‘je hoeft helemaal geen verre reizen te maken om ze waar te nemen. Vogels zijn er overal en altijd, dag en nacht. Zonder vogels zou onze wereld maar een stille bedoeling zijn.’
Even denk ik als Radio 1-luisteraar een mondharmonica te horen, maar het is toch echt de Kokako, één van de bedreigde vogels waarover Arjan Dwarshuis zich zorgen maakt. Tijdens zijn reis wil hij zoveel mogelijk geld inzamelen voor deze en andere bedreigde vogels. Nota bene één van zijn persoonlijke favoriete vogels staat op de lijst het bos te verlaten: de apenarend. “Een iconische vogel”, aldus Dwarshuis. De apenarend is een enorm beest, leer ik, met poten zo groot als een grizzlybeer. Hij jaagt – what’s in a name – op apen en leeft in de Filipijnen, maar niet voor lang. Tenminste als we als mens niets doen.
Hij heeft weken in een moordend tempo door de dichte jungle van Ecuador gelopen om deze toekan te spotten. Het bont gekleurde beestje stond hoog op zijn wensenlijst, hoor ik.
Niet gelukt.
Big smile
Tegenover me zit een jongen met een constante grijns op zijn gezicht. De powerbirder bestelt een Spa Rood en heeft zin in het interview, al is het zijn zoveelste. Hij is overal geweest, bij MAX TV, Radio 1, Humberto Tan en dan nu bij ons. Zijn grijns verdwijnt subiet als ik een exemplaar van REIZ&magazine omhoog houd met daarop een vogel in Ecuador. “Ken je ons blad?” vraag ik in al mijn onschuld. Arjan laat zijn hoofd in zijn beide handen verdwijnen en zucht: “Jullie hebben hem wel: de plate billed mountain toucan.”
Die staat dus op de cover. Ik had geen idee. Dwarhuis wel. Natuurlijk, Dwarshuis wel.
Hij heeft weken in een moordend tempo door de dichte jungle van Ecuador gelopen om deze toekan te spotten. Het bont gekleurde beestje stond hoog op zijn wensenlijst, hoor ik.
Niet gelukt.
Wel heeft hij genoeg vogels gespot voor een wereldrecord. In totaal zijn er iets van 10.700 vogelsoorten op de wereld. Hij spotte er 6852, ofwel 65 % van alle soorten!
Peru was zijn lucratiefste land. Daar spotte hij 574 vogels in 24 dagen.
Telt u mee!
Hij begon zijn queeste trouwens gewoon in Nederland. Dat was gelijk zijn beste dag. Pretogen: “Ik heb de eerste dag 117 soorten gespot. Vergis je niet. Nederland is een heel goed vogelland, cruciaal ook voor veel overwinterende watervogels. Dat wilde ik promoten. Vandaar dat ik mijn Big Year in Nederland ben begonnen, in de Hollandse delta.”
Meteen de volgende dag vloog de aanstormend wereldkampioen door naar de Verenigde Arabische Emiraten voor anderhalve dag. Daarna verbleef hij 5 dagen in Sri Lanka, 21 in India, 7 dagen in Thailand, 14 dagen in Maleisië, en tien dagen op de Filipijnen. De overige tien maanden bracht hij grotendeels door in Afrika en de zogenaamde 1500+ landen. Dat zijn landen met meer dan 1500 vogelsoorten. “De noordelijke Andeslanden, van Bolivia tot Venezuela, zijn absolute vogelparadijzen”, alus Arjan. Peru was zijn lucratiefste land. Daar spotte hij 574 vogels in 24 dagen.
Topsport
Dwarshuis benadrukt een paar keer tijdens ons gesprek dat wat hij heeft gedaan topsport is. ‘Powerbirden’ noemt hij het zelf. Dag en nacht was hij bezig in een moordend tempo. Geen dag sloeg hij over. Zwembaden heeft hij niet gezien. Wel zat hij vaak in vliegtuigen (“Daar voel ik me best schuldig over”). Gemiddeld liep hij 17 kilometer op een dag. Zag hij een vogel, of hoorde hij er een, dan noteerde hij die en ging hij weer door.
Het doet me denken aan een Japanner die Europa bezoekt. Zodra de Japanner de Keukenhof heeft gezien, racet hij door naar de Eiffeltoren.
“Een mooie vergelijking”, lacht Dwarshuis. “Zo gaat het wel een beetje. Ik was me ook constant bewust van het feit dat ik met een wereldrecord bezig was. Mijn voorganger, de Amerikaan Noah Strycker had in 2015 6042 soorten gespot. Dus echt veel tijd gunde ik mezelf niet om een vogel te bewonderen. Hoe zeldzaam hij ook was.”
Pad der Tranen
“Het zwaarst was het zoeken naar de uiterst zeldzame hoorngoean in Guatemala. Daar heb ik het ‘Pad der Tranen’ voor moeten lopen op de flanken van de Atitlan vulkaan. Je loopt bijna loodrecht omhoog: 8,5 keer de Euromast op. Gelukkig niet voor niets, want op 2,5 km hoogte had ik de hoender in het vizier, echt een mythische vogel. Mijn vader had hem ook willen zien en was al maandenlang thuis aan het trainen. Belde mijn moeder op: “Pa is gek geworden, hij loopt al weken de trap op en neer voor een of andere kalkoen die hij met jou wil zien.” Scheurt hij een dag voor zijn vertrek naar Guatamala een pees in zijn kuitbeen; kon hij niet mee. Achteraf misschien maar goed, want het was voor mij al bijna niet te doen.
Zo’n Big Year doe je hooguit een keer in je leven. Je moet jong zijn, want het is fysiek loodzwaar. Ook mentaal is het zwaar. Er mag niets mis gaan. Je moet honderden overnachtingen van te voren vastleggen. Alle vluchten moeten naadloos op elkaar aansluiten. Ik kwam vaak ‘s nachts aan, en moest dan enorm haasten om voor het juiste licht op de juiste plek te zijn. Onderweg moest ook alles mee zitten Ik heb echt geluk gehad. Ik ben niet ziek geworden en heb geen noodweer gehad.
12 Procent van alle vogels ter wereld wordt bedreigd, meer dan 300 soorten staan zelfs zwaar onder druk.
Kettingzagen
Het leuke van reizen om vogels te zien, is dat je op plekken komt waar anderen niet zo snel komen. Dat zijn helaas vaak ook plekken waar de natuur onder druk staat. Op de Filipijnen bijvoorbeeld heb ik de mooiste vogels gezien, terwijl de kettingzagen onafgebroken aan het zagen waren. Voor de lokale bevolking kan verantwoord ecotoerisme een nieuwe bron van inkomsten zijn. De korte termijn-oplossing voor hen is een boom omzagen of een neushoornvogel schieten en de snavel aan ivoorhandelaren verkopen, maar als vogelaar of natuurliefhebber kun je hen ook helpen door te betalen voor slaapplekken, lokaal eten en gidsen. Daar geloof ik erg in. Het is ook nodig. 12 Procent van alle vogels ter wereld wordt bedreigd, meer dan 300 soorten staan zelfs zwaar onder druk. Dat wil zeggen dat het voortbestaan van de soort volledig in handen ligt van de mens. De apenarend, maar ook de neushoornvogel zijn kansloos als we niets doen.
Bosuil
Dwarshuis schrijft momenteel een boek over zijn avontuur dat uitkomt bij Meulenhoff. Dit najaar won de film ‘Arjan’s Big Year’ van regisseur Michiel van den Bergh, een documentaire over zijn recordpoging, de publieksprijs op het Wildlife Filmfestival in Rotterdam.
Rest de vraag: wat nu?
“Vogels kijken natuurlijk! Is er in de tuin net een koolmees uitgevlogen, dan kan ik daar uren naar kijken. Elk kind is gefascineerd door de natuur, zei David Attenborough al, maar verliest zijn oog voor de natuur naarmate hij ouder wordt. Ik heb die kinderlijke blik altijd gehouden, en wil kinderen enthousiasmeren. Til die steen op, kijk wat eronder ligt. Ga met een visnetje naar zee.”
De nieuwe Freek Vonk?
Dwarshuis is meer de nieuwe David Attenborough. Waarom hijgerig doen over de natuur? De natuur zelf is al spectaculair genoeg. Ook hier in Amsterdam. “Wanneer ik een avond bij een maat ben geweest om te chillen, dan rijd ik op weg naar huis altijd nog even door het Vondelpark in de hoop hem te horen: de bosuil. Blijft kicken.”
Help mee!
Wil je de fondswerving van Arjan Dwarshuis steunen voor bedreigde vogelsoorten, ga dan naar zijn website: www.arjandwarshuis.com